دیروفیلاریا ایمیتیس (Dirofilaria immitis)، ارگانیسم یا انگلی است که نه تنها در سگ‌ها، بلکه در گربه‌ها، موش خرما و سایر پستانداران نیز باعث بیماری کرم قلبی می‌شود. این ارگانیسم، یک کرم بزرگ است که طول آن به ۳۰ سانتیمتر یا بیشتر و عرض آنها به ۳ میلیمتر می رسد و با تکمیل چرخه زندگی خود که حدود شش تا هفت ماه طول می کشد، به قلب و عروق ریوی حیوان نفوذ کرده و می تواند چندین سال در آنجا زندگی کند. از آنجایی که عملکرد قلب در نتیجه وجود این کرم مختل شده و با حضور این مهمان ناخوانده رگ های قلبی مسدود می‌شوند، خون کمتری به بخش های مختلف بدن پمپاژ شده که این موضوع منجر به نارسایی قلبی در سگ ها می گردد.
علائم بیماری کرم قلب در سگ ها
برخی از سگ ها ممکن است هیچ نشانه ای از خود نشان ندهند، به خصوص اگر سبک زندگی کم تحرکی داشته باشند. با این حال، برخی دیگر ممکن است در وهله اول علائمی نظیرضعف و سرفه را نشان دهند.علائم مختلف دیگری وجود دارد که براساس آنها می توان به وجود کرم قلب در سگ ها پی برد. علائم بیماری کرم قلبی مربوط به اندام های آسیب دیده یعنی قلب و ریه ها می باشد و عموما شدت عفونت در بدن حیوان، با علائم موجود مرتبط است این علائم اغلب عبارتند از:
- سرفه‌های نرم و خشک
- تنگی نفس
- بی حالی و ضعف
- عدم توانایی انجام فعالیت و تحرک
- افتادن های ناگهانی
- رنگ آبی یا بنفش پوست یا لثه‌ها
- خونریزی از بینی و خون بالا آوردن
- از دست رفتن انرژی و استقامت حیوان
برخی از سگ ها ممکن است کاهش وزن، مشکلات تنفسی و حتی نفس نفس زدن بیش از حد را نیز داشته باشند. در صورت عدم رسیدگی بموقع، نارسایی قلبی سمت راست و آسیت (جمع شدن مایع در شکم) را سگ ها تجربه خواهند کرد.
علل بیماری کرم قلب در سگ ها
پشه ها به عنوان عامل اصلی و ناقل اولیه برای انتقال بیماری کرم قلب به سگ ها عمل می کنند. انتقال کرم نمی تواند از یک سگ به سگ دیگر رخ دهد. در واقع این پشه ها هستند که با مکیدن خون سگ آلوده موجب انتقال کرم قلب به سگ دیگر می شوند. به این ترتیب که وقتی پشه ها یک سگ آلوده را نیش می زنند و از میزبان آلوده یک وعده غذایی خون می گیرند، میکروفیلاریاهای در حال گردش یا کرم های قلب نابالغ جوان را نیز همزمان می بلعند. در داخل بدن پشه، میکروفیلاریا سه مرحله از رشد لارو (به نام های L1، L2 و L3) را طی می کند. وقتی همان پشه سگی دیگر را که آلوده نیست، نیش می‌زند،L3 به پوست سگ نفوذ می‌کند و سپس وارد بدن سگ می شود و به L4 تبدیل می‌شود. سپس به عنوان یک L5، در سراسر بافت‌ها و جریان خون سگ گردش می کند و نهایتا در قلب وارد می شود، جایی که در مرحله بزرگسالی قرار گرفته و در قلب ساکن می‌شود. عموماً کل این فرآیند حدود چهار ماه طول می کشد.
چند ماه بعد و در حدود ۷ ماهگی است که کرم های ماده از نظر جنسی بالغ می شوند، تولید مثل کرده و میکروفیلاریا تولید می کنند. آزمایش های انجام شده برای تشخیص بیماری کرم قلب در کلینیک دامپزشکی، آنتی‌ژن‌های تولید شده توسط کرم قلب بالغ ماده را شناسایی می‌کنند. به همین دلیل است که انجام آزمایشات مرتبط با تشخیص کرم قلب معمولا از ۷ ماهگی به بعد شروع می شود.
چگونه دامپزشکان بیماری کرم قلب را در سگ ها تشخیص می دهند
همانطور که گفته شد سگ ها از ۷ ماهگی به بعد می بایست حداقل سالی یکبار برای برسی بیماری کرم قلب آزمایش شوند. در صورتی که بیشتر از یک سال از آزمایش سگ گذشته باشد، تعداد آزمایش ها می بایست بیشتر انجام شود. آزمایش اغلب در بیمارستان بصورت سرپایی انجام می شود و برای انجام آن مقداری از خون سگ کافی است.
پرکاربردترین روش برای تشخیص بیماری کرم قلب، آزمایش مبتنی بر آنتی ژن است. آنتی ژن ها پروتئین هایی هستند که به طور منحصر به فرد بر روی سطح ارگانیسم یافت می شوند و برای تشخیص حضور آن ارگانیسم در نمونه استفاده می شوند. در این مورد، آنتی ژن های مورد آزمایش، توسط کرم قلب بالغ ماده تولید می شوند و اگر آزمایش مثبت باشد، این بدین معنی است که سگ آلوده است. سایر آزمایش‌هایی که می‌توان انجام داد شامل اسمیر خون یا آزمایش نات اصلاح‌شده (اغلب آزمایشی است که برای تشخیص ارسال می‌شود) است که برای بررسی وجود میکروفیلاریای در گردش انجام می‌شود.
بعد از مرحله تشخیص، دامپزشک شما ممکن است آزمایشات بیشتری را برای تعیین شدت عفونت و همچنین میزان خطر درمان توصیه کند. سایر آزمایشات اغلب شامل رادیوگرافی قفسه سینه، EKG، سنجش فشار خون، ارزیابی آنزیم قلبی (NT-proBNP)، اکوکاردیوگرام، آزمایش خون و آزمایش ادرار است.
براساس نتایج آزمایش، سگ های آلوده در دو کلاس دسته بندی می شوند. سگهای کلاس I آنهایی هستند که بیماری آنها پیشرفت نداشته و کمترین خطر را برای درمان دارند و سگهای کلاس IV آنهایی هستند که اغلب مبتلا به سندرم کاوال تشخیص داده می شوند و در معرض خطر بالایی قرار دارند. این بدان معناست که بار کرم آنقدر زیاد است که کرم ها مانع خروج خون از قلب می شوند. این سگ ها در حال مرگ هستند و برای زنده ماندن نیاز به انجام جراحی و برداشتن کرم ها (اغلب توسط یک متخصص) دارند.
درمان بیماری کرم قلب در سگ ها
بعد از تشخیص بیماری توسط دامپزشک، مراحل بعدی شامل راه های مختلف درمان، بررسی و آزمایشات بیشتر و ارائه یک برنامه زمانی مشخص برای ویزیت های بعدی می بایست انجام شوند. اولین گام این است که فعالیت سگ شما می بایست محدود شده و کاهش یابد. زیرا تحرک داشتن می‌تواند پتانسیل خارج شدن کرم‌های قلب از طریق جریان خون و ایجاد لخته در نقاط دیگر بدن را افزایش دهد. علاوه بر این، اگر سگ شما میکروفیلاریا در گردش خون خود داشته باشد، پشه ها پس از خوردن غذای خونی از سگ شما، می توانند انگل را به دیگر سگ ها منتقل کنند، بنابراین توصیه می شود ضمن کاهش فعالیت، تا حد امکان سگ خود را از منزل نیز خارج نکنید. در این مرحله داروهای خاصی ممکن است تجویز شوند شامل:
- استروئیدها: برای کاهش التهاب ایجاد شده توسط خود کرم؛
- آنتی بیوتیک ها: داکسی سایکلین برای کشتن ول باخیا که یک ارگانیسم همزیست است که در درون کرم قلب زندگی می کند. بدون وجود این همزسیت، کشتن کرم قلب میزبان آسان تر می شود و التهاب ثانویه نیز به حداقل می رسد.
- پیشگیری از رشد کرم قلب: جلوگیری از رشد و تبدیل شدن کرم‌های جوان به بزرگسال و پیشگیری از ورود هرگونه میکروفیلاریای در گردش به جریان خون سگ.
یک نوع ترکیب مبتنی برآرسنیک ملاسومین به ترتیب ۶۰ روز، ۹۰ روز و ۹۱ روز پس از تشخیص بیماری توسط دامپزشک، به سگ شما تزریق می شود. این دارویی است که برای از بین بردن کرم‌های قلب بالغ ساخته شده است و معمولاً در قسمت پایین کمر و در عمق عضله تزریق می‌شود. از آنجایی که این تزریق دردناک است، داروهای ضد درد نیز به احتمال زیاد در زمان انجام این کار استفاده می گردد.
پیشگیری از بیماری کرم قلب در سگ ها
بهترین راه برای درمان سگ شما این است که در وهله اول تمام تلاش خود را برای پیشگیری از بروز این بیماری انجام دهید. خبر خوب این است که انواع قرص ها، پمادهای موضعی و حتی آمپول های تزریقی وجود دارند که می توانند سگ شما را از ۱ ماه تا ۱۲ ماه در برابر کرم قلب محافظت کنند و ضروری است برای انتخاب بهترین روش پیشگیری که شامل مصرف ماهانه قرص، استفاده از پمادهای موضعی بصورت ماهانه و یا تزریق آمپول بصورت شش ماه یکبار باشد، با دامپزشک خود مشورت کنید. حتی محصولاتی وجود دارند که با کنترل کک و کنه ترکیب می شوند تا به سگ شما قدرت پیشگیری کامل تری بدهد. همه این محصولات برای کشتن لاروهای کرم قلب L3 و/یا L4 طراحی شده اند و برخی از آنها سیستم خون را از میکروفیلاریای در حال گردش پاک می کنند.
امکان انتقال کرم قلب از سگ به انسان
خبر خوب این هست که کرم قلب امکان انتقال از سگ به انسان را ندارد. این نوع کرم صرفا سگ ها، گربه ها، موش خرما و برخی از حیوانات پستاندار دیگررا آلوده می کند و چرخه زندگی این کرم ها در صورت انتقال از طریق نیشه پشه در داخل بدن انسان کامل نمی شود و در صورت ورود به بدن هم صرفا می تواند وارد ریه ها شده و یک زائده گرد مانند شبیه به غده در ریه ایجاد کند.
بهبود و مدیریت بیماری کرم قلب در سگ ها
هرچه زودتر بیماری کرم قلب تشخیص داده شده و درمان شود، احتمال بدست آوردن نتایج مطلوب تر بیشتر است. متأسفانه سگ هایی که از بیماری کرم قلبی رنج می برند، در آینده نیز مصونیت ندارند و خطر ابتلای مجدد آنها همچنان وجود دارد. به همین دلیل است که انجام اقدامات پیشگیری برای سلامت سگ شما حیاتی است.
از سوی دیگر درمان بیماری کرم قلب بدون خطر نیست. سگ هایی که تحت درمان بیماری کرم قلب قرار دارند، در کنار احتمال تشکیل آبسه (دمل چرکی) در محل تزریق ملارزومین و دچار شدن به استرس و اضطراب عاطفی ناشی از ماه ها عدم تحرک و فعالیت، ممکن است به آنافیلاکسی (شوک)، آمبولی (لخته شدن خون) و یا مرگ ناگهانی دچار شوند. حتی ممکن است پس از درمان نیز برای مدت طولانی از خطرات ناشی از آسیب وارده از کرم ها به قلب و ریه هایشان رنج ببرند. زخم و التهاب (تورم) ایجاد شده توسط کرم‌ها پمپاژ خون از طریق قلب و ریه‌ها را دشوار می‌کند و حتی با وجود درمان موفقیت‌آمیز، ممکن است نارسایی قلبی ایجاد شود.
بنابراین ضروری است که با دامپزشک خود صحبت کنید تا بهترین نوع پیشگیری را براساس سبک زندگی سگ تان و بودجه خود انتخاب کنید. جلوگیری از قرار گرفتن سگ در معرض پشه ها نیز می تواند در این راه کمک کننده باشد.